Мрачната улога на Турција во Сирија

Кога рускиот авион Су-24 беше соборен од турски Ф-16, рускиот претседател Владимир Путин реагираше  жестоко. Тој го нарече нападот  „нож во грб“ нанесен од соучесници на терористите” и ја обвини Турција дека ја поддржува Исламска држава (ИД). На прв поглед  настапот на Путин изгледаше смешен. На крајот на краиштата, Турција е една  од столбовите на НАТО. Сепак има зрно вистина во обвинувањата на Путин: Турската политика придонесува за брзиот раст на исламистичките екстремистички групи во Сирија, и Турција останува исто толку дел од проблемот, колку и решение.

Турција и Сирија имаат долга граница и од почетокот на конфликтот турската влада гледа на друг начин кога странски џихадисти се собираат на пат кон Турција. Таканаречениот “Влез за џихад” – мал дел од планинската граница меѓу Турција и Сирија по должината на реката Оронт – покажува како функционира ова. Кога странските џихадисти дојдоа во регионот во 2014 година, турските војници буквално не им посветија внимание, кога тие поминуваа во Сирија. Британската телевизија “Скај њуз” дури најде документи кои покажуваат дека турските власти ги печатат пасошите на странски борци, кои се стремат да ја преминат турската граница со Сирија, за да се приклучат на ID. Исламска држава  јавно  ја призна турската поддршка кога висок командант се пофали дека “повеќето од борците, кои се приклучија кон нас во почетокот на војната, дојдоа од Турција, како што се случи и со нашата опрема и муниција.” Друг поранешен член на ИД исто истакна како странски џихадисти може да патуваат отворено во Турција на патот кон сириската граница.

Еден конкретен инцидент фрла светлина врз мрачната улога на Турција. Три камиони кои припаѓаат на Националната разузнавачка служба на Турција (МИТ), носејќи оружје, биле запрени од локалните припадници на жандармеријата, откако добиле информации дека камионите превезуваат оружје за “Ал Каеда” и ИД  во Сирија. Преку локалната полиција МИТ  ги уредува работите и товарот  да помине. Но Генералното команда на жандармеријата го возвраќа ударот со пишување на извештај во кој се наведува дека “камионите  транспортирале  оружје и материјали за терористичка организација” Ал Каеда “. Само наместо да зборува за својата поддршка за екстремистите, турската влада го прикрија овој инцидент. Откако хакери  ги открија документи поврзани со скандалот, беше наметнато медиумското  затемнување на случајот, и започна кривична постапка против многу жандарми кои се обидоа да го запрат оружјето да бидат доставени на “Ал Каеда” и ID. Кога опозициска партија во Турција се обиде да започне истрага за активностите на ИД  во Турција, парламентарци од владејачката партија на претседателот на Турција Реџеп Таип Ердоган – АКП, брзо го завршија случајот.

На крајот на краиштата, Турција е еден од столбовите на НАТО.

Иако Турција одамна негира дека ја  поддржува ИД или други екстремистички групи, врските на Анкара со овие групи сосема не се непознати за Вашингтон. Западот прво изрази загриженост пред Анкара дека странски џихадисти го користат аеродромот во Истанбул како станица на патот за влез во борбите во Сирија. Во 2014 година претставници на администрацијата на Обама вршат притисок врз Турција да престане да создава можности за милитантна група во Сирија, а во говорот на Харвард потпретседателот Џо Бајден јавно ја обвини Турција, Саудиска Арабија и Обединетите Арапски Емирати (ОАЕ) за помагање на Исламската држава.  Било какви сомнежи, демнат од западни претставници кон Турција, исчезнаа во мај минатата година, кога американските специјални сили упаднаа во базата на лидер на ИД  во источниот дел на Сирија. Нападот обезбеди вистинска ризница на документи и факти кои висок западен претставник ја опиша како “несомнено” директни докази за врските меѓу високи  лидери од ИД  и турската влада. “Врските се толку јасни, дека тие би можеле да се покажат со длабоки последици за врската помеѓу нас и Анкара,” заклучи западниот вработен. Основното  прашање е што ќе направи НАТО кога сојузникот  Турција поддржува терористичка група како ИД?

Прво, откако Асад презеде строги мерки  за мирните демонстранти во 2011 година, и  сирискиот претседател падна на мета на Ердоган, иако самиот Ердоган не е екстремист од родот на ИД , како клучен сунитски лидер тој е решен да го види повлекувањето на Асад, како резултат на  тоа ги  поддржува сунитските исламистички групи, кои се борат со режимот на Асад. Турција освен тоа си постави како главен приоритет спречување на какво и да е движење во насока создавање на независна курдска држава. Како дел од својата анти курдска политика, Турција можеби гледа на ИД  – која водела горчливи битки со Курдите во цела северна Сирија – како на средство за спречување на обидите на сириските Курди да формираат своја автономија во северниот дел на земјата долж границата со Турција.

Џош Коен,  е поранешен вработен во Стејт департментот. Анализата е објавен во. “Ерусалим пост”.