Иван Савидис: Пред десет години никој не чул за него, а денес го презема Балканот

Иван Игњатијевич Савидис е еден од големите тајкуни кои се занимаваат со тутун во областа на Евроазија. Тој е член на Руската Дума и близок сојузник на претседателот Владимир Путин.

Од почетокот на економската криза, тој презеде во лична сопственост огромни сектори во Солун, вториот по големина град во Грција. Продажбата на стариот државен имот му дала на Савидис ретка можност да инвестира стотици милиони евра во земјата на неговите предци. Фудбалски тим, луксузен хотел, тутунски конгломерат, флаширање на вода, одмаралишта на плажа, телевизиски станици, три дневни весници, недвижнини во Солун, индустриски магацини на Солунското пристаниште – тоа е само дел кој Савидис тивко ги прикупува во последните осум години, пишува Блиц.

Сепак, неговата појава сега почна да крева сериозна прашина. Како еден човек “тежок” 760 милиони долари инвестираше скоро половина од таа сума во Грција за помалку од една деценија? Европскиот печат отворено прашува за ова сомневање, а загриженоста на американскиот амбасадор во Атина вели дека Савидис не е само тоа што ќе го видите на прв поглед, пишува “Amerikan interest”.

Се вели дека Савидис, под маската на финансиски спасител на Солун, ги спроведува интересите на Путин. Неговите бизниси со десничарската Нова Демократија, бракот на неговата внука со Генералниот секретар на таа партија, се доведува во конфликт на внатрешните кланови, отстранување на лојалноста на своите гласачи, поткуп низ северна Грција – сето тоа делува како обид да се сее раздор во партијата која најповеќе се потпира на грчкото членство во Европската унија.

Стекнувањето на пристаништето во Солун е потег кој става пречка за поморскиот пристап на НАТО-алијансата на Балканот, регион кој ги обединува руските и американските сфери на влијание. Сите овие наводи исто така може да бидат неточни. Сепак, неверојатниот пораст на Иван Савидис до место на политичка важност открива непријатна вистина за моменталната насока на Грција.

Откако беа воведени мерки на штедење, грчкиот економски и политички систем отвори мрежа на регионални фигури. Овој нов вид на олигарси ја искористи економската криза во Грција за да го “исчисти” целиот економски сектор со приватизација на државниот имот од аеродромот до електраните. Потоа овие олигарси го претворија овој “плен” во политичко влијание, купувајќи ги грчките медиуми. Заедно, овие нови олигарси успеаја да ја поделат обогатената Грција меѓу себе.

Најважно е да се разбере дека Савидис не е како поранешните грчки олигарси. Типичен грчки олигарх не е претприемач – неговото семејство е богато или повлекува пари од државната каса (или и двете). Тој не поседува бродови, минимално инвестира во Грција, потоа и се заканува на владата дека ќе го повлече капиталот од земјата ако се обидат да го сменат неговото имотно решение или да наплатат данок. Типичен грчки олигарх игра на двата краја на политичкиот спектар, опортунистички. Тој е ориентиран кон запад, живее во Атина или во Пиреја, Лондон или во Цирих, работи со други олигарси, стратешки ги носи жената и децата во други богати семејства. Тој ги компилира индустриите во земјата и потоа инвестира надвор од земјата во комерцијалната империја на Балканот, која често се шири во Источна Европа и Блискиот Исток.

Меѓутоа, Савидис е нешто друго. Пред десет години никој во Грција не слушнал за него. Тој не поседува бродови, а богатството што го заработил надвор Грција сега го инвестира во земјата. Не се бави со политика. Тој не ја покажува својата намера да се додворува на врвот на Нова демократија, која може да се види на власт во Грција од следната година. Савидис стана лојален инструмент на левичарската влада. За премиерот Алексис Ципрас, Савидис е “еден од нашите”, клучна фигура која има огромен капитал што новата влада може да ја искористи за да стекне контрола над разни сектори во државата.

Савидис е роден во 1959 година во големо селско семејство на понтски Грци во планините во јужна Грузија. Неговото семејство се потомци на грчките колонисти кои по Првата светска војна ја напуштија новата држава Турција и мигрирале по брегот на Црното Море за да станат државјани на Советскиот Сојуз.

Савидис заминал во Ростов на возраст од 14 години, каде што работел во фабрика за тутун и присуствувал на вечерните часови на локален технички универзитет. Тој завршил воен рок и добил репутација како многу религиозен човек. По распадот на Советскиот Сојуз во 1991 година, Савидис заедно со стотици илјади други понтиски Грци се вратија во Грција.

Познат по тутунскиот бизнис во Советскиот Сојуз, понтските Грци во земјата на нивните предци брзо стекнаа репутација на шверцери. Не е јасно колку Савидис бил вклучен во такви работи, но кога се вратил во Русија три години подоцна, тој бил сопственик на Донској Тобако и се борел за контрола на регионалниот пазар во Ростов. Деценија подоцна, во 2003 година, тој отиде во Москва за да го претстави регионот на Дума во Ростов.

Донској Тобако стана најголемиот производител на цигари во поранешниот СССР. Компанијата, која е официјално предводена од сопругата на Савидис Кириаки, произведува околу 30 милијарди цигари годишно.

Посебен договор со новата руска држава – според која семејството на Савидис донира една милијарда цигари секоја година во руската армија – и овозможи на компанијата да игра значајна улога во создавањето на нов закон за тутун. Освен “Донскоj Тобако”, во имотот на Савидис има и аеродром во Ростов како и флота на товарни авиони “Антонов” за пренос на цигари.

Во средината на 2000-тите, Савидис се населил во Солун и почнал да инвестира. Тој го купил фудбалскиот тим ПАОК, задолжениот државен тутунар “SEKAP” – чија мрежа преку Грција и источниот Медитеран сега се спои со Црното Море, предводена од “Донској” – и “Македонија палас”, поранешен хотел во северниот дел на Грција, каде во предниот дел редовно е паркиран црниот мерцедес на Савидис . Сегашниот обид за купување на солунското пристаниште преку комплицирана понуда ги крена веѓите во Грција и го привлече вниманието на Стејт департментот поради неверојатната прецизност на понудата на Савидис – “за влакно” повисока од понудата на “DP World” од Дубаи.

Ако се точни обвинувања за неговите врски со Путин, ќе се потврди за северна Грција неодамнешното откритие за Македонија и Србија – дека Кремљ користи иселени руски олигарси и преку нивните финансиски мрежи купува државна сопственост за да ја поткопува одлучноста на проевропските влади. Дека Путин има барем некој интерес во овој бизнис стана видливо во 2016 година, кога тој и Савидис патувале заедно во манастирот на Света Гора, Агиос Пантелемонас.

Додека Савидис го презема Солун, новите олигарси низ цела Грција напредуваат без пречки. Новата генерација на грчката елита, ништо помалку валкана од претходната, кризата и даде шанса да ја преземат контролата. Со исклучок на пристаништето во Пиреја, кое беше продадено на кинезите минатата година, сите големи компании кои беа приватизирани во 2010 година отидоа во рацете на новите грчки олигарси вклучувајќи ги Борис Моузенидис и Виктор Рестис (недвижнини и индустрија), Евангелос Маринакис (бродоградба), Димитрис Мелисанидис ( нафта, гас, казина), Димитрис Копелоузос и Спирос Лацис (аеродроми и објекти во крајбрежните подрачја), и други.