„Најлошото допрва доаѓа“, рече главниот економист на Меѓународниот монетарен фонд (ММФ), Пјер-Оливие Гуриншас, на прес-конференција во вторник, 17 октомври, за време на презентацијата на последниот извештај на ММФ за состојбата на светската економија.
Растот на БДП од 6 отсто во 2021 година се проценува дека ќе забави на 3,2 отсто оваа година и 2,7 отсто во 2023 година. Ова е најнискиот раст од 2001 година, освен првата година од финансиската криза во 2008 година и почетокот на пандемијата на Ковид-19 во 2020 година, кои инаку се единствената година откако постојат мерења дека светскиот БДП е во минус.
Во исто време, Блумберг објави дека нивниот модел предвидува 100% веројатност САД да влезат во рецесија во следните 12 месеци. Моделот предвидува поголема веројатност за рецесија во сите временски рамки, при што 12-месечната проценка за рецесија до октомври 2023 година е 100 отсто, во споредба со 65 отсто минатиот пат кога моделот покажа.
Истражувањето на 42 економисти од Блумберг предвидува дека веројатноста за рецесија во следните 12 месеци сега е 60 отсто, од 50 отсто еден месец порано. Економистите анкетирани од Ројтерс за веројатноста еврозоната да влезе во рецесија предвидуваат 60 отсто шанси тоа да се случи во следните дванаесет месеци.
Има многу прогнози, но речиси сите се едногласни во оценката дека има поголеми шанси да започне криза отколку да се избегне кризата. Од почетокот на годината моделите покажуваат зголемување на веројатноста за криза, а економистите ги зголемуваат проценките за веројатноста.
Светскиот економски раст е попречен од неколку фактори кои се испреплетени и содејствуваат така што едниот води кон другиот. Но, тоа не е чудно бидејќи се потребни сплет на околности за да се создадат услови за криза. Изолирано, секој негативен фактор сам по себе не води до криза, проблемот настанува кога ќе се појават неколку негативни трендови кои меѓусебно се зајакнуваат.
Инфлацијата е неконтролирана низ Европа, Северна Америка и остатокот од светот, растејќи на нивоа невидени со децении. Во САД инфлацијата е 8,2 отсто, во Обединетото Кралство 10,1 отсто, на ниво на цела ЕУ 10 отсто, во Мексико 8,7 отсто, во Бразил 7,2, во Австралија 6,8 отсто итн. Хрватска со стапка на инфлација од 12,3 отсто споредено со истиот период минатата година е така меѓу најпогодените.
Паралелно со инфлацијата, паѓаат и реалните плати. Во Хрватска од почетокот на годинава тие паднаа за 4,5 отсто, како и во другите земји со висока стапка на општ раст на цените. Интересно е што инфлацијата повеќе ги погодува високоплатените работници, во смисла дека има поголем процент на високоплатени работници чиј раст на платите не го следел растот на цените отколку ниско платените работници.
Главни извори на инфлација се енергетските производи (нафта, гас и електрична енергија) и храната, но поскапувањето полека се прелева на сите други производи и услуги. Иако вината за поскапувањето на храната се обидуваше да падне на војната во Украина, податоците јасно покажуваат дека тие растат од средината на минатата година. Состојбата во Украина делуваше како краткорочен шок, па цените се намалуваат од мај, но се уште се далеку над минатогодишните. Истото важи и за нафтата, гасот и електричната енергија.
